Cpp -04-01 ایجاد منطق برای برنامه

دستور if در برنامه‌نویسی چیست و چرا مهم است؟

یکی از پرکاربردترین ابزارها در کدنویسی، دستور شرطی if است. با استفاده از if می‌توانیم برنامه را هوشمند کنیم و تصمیم‌گیری‌های مختلف را بر اساس شرایط انجام دهیم.

چرا از if استفاده می‌کنیم؟

• وقتی می‌خواهیم مشروط کاری انجام دهیم

• وقتی بر اساس وضعیت خاص، برنامه رفتار متفاوتی داشته باشد

• زمانی که می‌خواهیم برنامه یا وب‌سایت ما هوشمندتر عمل کند

  • مثال: اگر کاربر لاگین بود → صفحه را یک جور نمایش بده

  • اگر لاگین نبود → نمایش متفاوت

به زبان ساده:
if یعنی “اگر”، و برنامه فقط وقتی عمل می‌کند که شرط درست باشد.

ساختار دستور if

در اکثر زبان‌ها مثل C++، JavaScript، Java و C# ساختار کلی به این شکل است:

• داخل پرانتز، شرط (condition) نوشته می‌شود

• خروجی شرط همیشه true یا false است

• اگر شرط true باشد، کدهای داخل بلاک if اجرا می‌شوند

• اگر false باشد، برنامه از بلاک if عبور می‌کند

استفاده از else و else if

گاهی فقط یک شرط کافی نیست. در این مواقع از else و else if استفاده می‌کنیم:

حالت اول: if + else

وقتی می‌خواهیم بگوییم:

• اگر شرط برقرار بود → یک کار انجام بده

• در غیر این صورت → حتماً یک کار دیگر انجام بده

حالت دوم: if + else if + else

زمانی استفاده می‌شود که چندین شرط مختلف داریم و باید یکی را انتخاب کنیم.

مثال ساده مقایسه دو عدد:

int a = 5;
int b = 4;

if (a > b) {
    cout << "a بزرگتر از b است";
}
else if (a < b) {
    cout << "a کوچکتر از b است";
}
else {
    cout << "a مساوی b است";
}

در این مثال:

• فقط یک بلوک اجرا می‌شود

• بقیه مسیرها نادیده گرفته می‌شوند

• همین موضوع باعث می‌شود جریان خطی برنامه تغییر کند

نقش دستور if در کنترل جریان برنامه (Control Flow)

برنامه به‌طور پیش‌فرض خط به خط اجرا می‌شود.
اما دستور if این روند را می‌شکند و تغییر می‌دهد:

• اگر شرط درست باشد → یک مسیر اجرا می‌شود

• اگر درست نباشد → مسیر دیگری

• پس جریان طبیعی برنامه کنترل و هدایت می‌شود

این دقیقاً معنای Control Flow است.

قدم بعدی: حلقه‌ها (Loops)

در ادامه وارد مبحث حلقه‌ها می‌شویم؛ جایی که می‌توانیم یک بخش از برنامه را ده‌ها یا صدها بار تکرار کنیم. حلقه‌ها هم مثل if جریان برنامه را تغییر می‌دهند.