1️⃣ تعریف Scope (دامنه دسترسی)
Scope مشخص می‌کند کجا یک متغیر قابل دسترسی است.
در جاوااسکریپت سه نوع scope اصلی داریم: Global, Function, Block

2️⃣ Global Scope (دامنه سراسری)
متغیرهایی که خارج از هر تابع تعریف می‌شوند، در کل برنامه قابل دسترسی هستند:

let globalVar = "سلام دنیا";

function showMessage() {
  console.log(globalVar); // قابل دسترسی
}

showMessage();
console.log(globalVar);   // قابل دسترسی

3️⃣ Function Scope (دامنه تابع)
متغیرهای تعریف شده داخل یک تابع فقط درون همان تابع قابل دسترسی هستند:

function myFunc() {
  let localVar = "سلام تابع";
  console.log(localVar);
}

myFunc();               // "سلام تابع"
console.log(localVar);   // خطا → ReferenceError

4️⃣ Block Scope (دامنه بلوک)
با let و const می‌توان متغیرهای بلوکی تعریف کرد که فقط درون بلوک {} قابل دسترسی هستند:

if (true) {
  let blockVar = "سلام بلوک";
  const anotherVar = 10;
  console.log(blockVar);   // قابل دسترسی
}

console.log(blockVar);     // خطا → ReferenceError
console.log(anotherVar);   // خطا → ReferenceError

⚠️ با var متغیرها Block Scope ندارند و فقط Function Scope دارند

5️⃣ Nested Scope (دامنه تو در تو)
توابع داخلی به متغیرهای توابع بیرونی دسترسی دارند، اما برعکس نه:

function outer() {
  let outerVar = "خارجی";
  
  function inner() {
    console.log(outerVar); // دسترسی دارد
  }
  
  inner();
}

outer();

6️⃣ Hoisting و Scope

• متغیرهای var قبل از تعریف hoisted می‌شوند (بالا می‌روند)

• let و const قبل از تعریف دسترسی ندارند (خطای ReferenceError)

console.log(a); // undefined → var hoisted
var a = 5;

console.log(b); // ReferenceError → let/const
let b = 10;

✅ نکات مهم

• Scope مشخص می‌کند متغیرها کجا قابل استفاده هستند.

• Global → کل برنامه

• Function → داخل تابع

• Block → داخل بلوک {} (با let/const)

• توابع داخلی می‌توانند به متغیرهای بیرونی دسترسی داشته باشند.

• Hoisting روی var اعمال می‌شود، ولی let و const نه.