در پایتون، ساختار if … else برای شرطی‌سازی (decision making) استفاده می‌شود تا بر اساس شرایط مختلف، بخش‌های متفاوتی از کد اجرا شود. در این درسنامه، به سبک قبلی، همه جزئیات را مرور می‌کنیم:

🔹 ساختار پایه if

if condition:
    # کد اجرا می‌شود اگر شرط True باشد

📌 مثال:

x = 10
if x > 5:
    print("x بزرگتر از 5 است")

خروجی:

x بزرگتر از 5 است

🔹 استفاده از else

اگر شرط برقرار نباشد، بلوک else اجرا می‌شود:

x = 3
if x > 5:
    print("x بزرگتر از 5 است")
else:
    print("x کوچک یا مساوی 5 است")

خروجی:

x کوچک یا مساوی 5 است

🔹 استفاده از elif (else if)

برای بررسی چندین شرط:

x = 7
if x > 10:
    print("x بزرگتر از 10 است")
elif x > 5:
    print("x بزرگتر از 5 است")
else:
    print("x 5 یا کمتر است")

خروجی:

x بزرگتر از 5 است

🔹 نوشتن شرط در یک خط (Short Hand)

اگر یک شرط ساده داشته باشیم:

x = 5
if x == 5: print("x برابر 5 است")

یا به صورت if-else کوتاه:

x = 10
print("بزرگ") if x > 5 else print("کوچک یا مساوی")

🔹 شرط‌های ترکیبی (Logical Operators)

می‌توانیم از and, or, not استفاده کنیم:

x = 10
y = 20

if x > 5 and y > 15:
    print("هر دو شرط برقرار است")

if x > 15 or y > 15:
    print("حداقل یکی از شرط‌ها برقرار است")

🔹 شرط‌های تو در تو (Nested if)

x = 12
if x > 10:
    if x % 2 == 0:
        print("x بزرگتر از 10 و زوج است")

🔹 استفاده از pass

برای بلوک خالی که هنوز نمی‌خواهید کدی در آن بنویسید:

x = 5
if x > 0:
    pass  # بعداً اینجا کد اضافه می‌شود

✅ نکات مهم

• همیشه indentation (تورفتگی) چهار فاصله یا یک تب رعایت شود.

• شرط‌ها باید نتیجهٔ True یا False داشته باشند.

• می‌توان از مقایسه‌های زنجیره‌ای استفاده کرد:

  if 5 < x < 15:
      print("x بین 5 و 15 است")
  

💡 تمرین پیشنهادی

1. برنامه‌ای بنویس که نمره‌ی دانشجو را بگیرد و بر اساس آن:

   • اگر بالای 90 بود: "عالی"

   • اگر بین 70 و 90 بود: "خوب"

   • اگر کمتر از 70 بود: "نیاز به تلاش بیشتر" چاپ کند.

2. برنامه‌ای بنویس که بررسی کند یک عدد مثبت، منفی یا صفر است.

این ساختار if … else اساس تمام تصمیم‌گیری‌های منطقی در پایتون است و در ترکیب با حلقه‌ها و توابع، قدرت بالایی برای برنامه‌نویسی فراهم می‌کند.